ویژگی های مناطق تولید زرشک
ویژگی های اجتماعی-اقتصادی مناطق عمده تولید زرشک

شهرستانهای قاین و بیرجند مهمترین مناطق تولید زرشک در ایران محسوب می شود. بررسهای انجام شده نشان می دهد که در قاین 72 درصد و در بیرجند 32 درصد از سطح کل باغها به تولید زرشک اختصاص دارد به طوری که مناطق تولید زرشک در چهار گروه به صورت زیر طبقه بندی می گردند:
گروه اول: مناطق با تراکم نسبی کمتر یا مساوی 40 درصد محصولات الگوی کشت در برگیرنده دهستانهای پیشکوه و سده در قاین و مناطق جنوبی بخشهای درمیان و مرکزی در بیرجند.
گروه دوم: مناطق با تراکم نسبی 40 تا 60 درصد الگوی کشت در برگیرنده دهستانهای نیمبلوک و پسکوه در قاین و مناطق شمالی بخشهای درمیان و مرکزی در بیرجند.
گروه سوم: مناطق با تراکم نسبی 60 تا 90 درصد الگوی کشت در برگیرنده دهستان حومه در قاین
گروه چهارم: مناطق با تراکم نسبی بیش از 90 درصد الگوی کشت در برگیرنده دهستانهای زهان و زیر کوه در قاین.
تراکم سطح زیر کشت در قاین به مراتب بیش از بیرجند بوده و در برخی از دهستانهای قاین مانند زیر کوه تا 96 درصد از سطح زیر کشت باغها به زرشک اختصاص دارد در این میان دهستان زهان در قاین با 2100 هکتار سطح زیر کشت بزرگترین منطقه تولیدی این محصول در سطح استان و حتی کشور به شمار می رود. به طور کلی میانگین سهم شهرستان قاین از مجموع تولید زرشک حدود 75 درصد است و بیش از 50 درصد از مجموع کل سطح باغات این شهرستان را زرشک تشکیل می دهد. با توجه به این که 12500 خانوار بهره بردار زرشک در شهرستان قاین وجود دارد می توان تخمین زد که بیش از 16 هزار خانوار بهره بردار زرشک فعالیت تولید این محصول را در سطح استان با میانگین سطح زیر کشت 0.83 هکتار انجام می دهند. تحقیقات میدانی حاکی از آن است که بیش از 75 درصد زرشک کاران، باغهای کوچکتر از یک هکتار در اختیار دارند و تنها 25 درصد آنان دارای باغهای بزرگتر از یک هکتار هستند. کوچک بودن قطعات تا حدودی به دلیل واقع شدن بسیاری از باغهای زرشک در دامنه های تراس بندی شده شیب دار در مناطق کوهستانی است که موجب افزایش هزینه های تولید می گردد. علاوه بر آن 88 درصد زرشک کاران استان خراسان بیش از 40 سال سن دارند و اکثر بهره برداران این محصول را افراد مسن تشکیل می دهند